Español
Iban Zaldua, fikzioaren aldarrikapena eta festa.
Ipuin-bilduma berri batekin dator Iban Zaldua: Sekula kontatu behar ez nizkizun gauzak, errealitateari beste dimentsio bat ematen dioten 32 istorioz osatua.
Zure azken ipuin-liburu honetan badira ezaugarri berriak eta badira zure narratibaren unibertsoan ohikoak diren elementuak, ezta?
Esango nuke baietz. Desplazamendu bat dago, imajinatzen dut adinaren ondorioz, agian lehen nire narratiban horren ohikoak ez ziren gai batzuetara, hala nola heriotza eta zahartzarora, edo gurasoen eta seme-alaben arteko harremanetara. Baina, aldi berean, badago jarraikortasun bat, bikote-harremanen gorabeherei, egoera soziopolitikoari edo metaliteraruraren alorrei dagokienean, adibidez. Eta, horrekin guztiarekin batera, ahalegin bat estiloa fintzeko eta urrunago iristeko, pentsatu nahi nuke.
Jarraikortasun elementu horietako bat da La Cosa
Bai, gai errekurrentea da nire ibilbidean, eta, ziurrenik euskaraz idaztera eraman ninduen arrazoietako bat. Nahiz eta liburu honetan, euskal gatazka delakoaz baino, edo bere ondorioez baino, agian gehiago aritzen naizen “errelatoaren” batailei buruz, ETA osteko paisaiari buruz. Literatura da, konbentzituta nago, memoria eraikitzeko daukagun gailuetako bat. Agian ez inportanteena: benetako kontakizunak jasotzea, historian dauden hutsuneak betetzea… hori guztia inportanteagoa da. Baina nonbaiten egin badezaket ekarpen bat, fikzioaren alorrean da. Eta fikzioaren beharra ere badugu, nik uste, honetan beste gai askotan bezala, historia “ofizialak” ez direlako leku guztietara iristen.
Loraldia festibala izango da martxoaren 7tik apirilaren 8ra Bilbon. Egitarau zabala sortu dute antolatzaileek 5 asteetan zehar eskaintzeko Bilboko toki anitzetan. elkar Taldeak ere bere aletxoa jarri nahi izan du festibal honetan. Horregatik, ondorengoa proposatzen dizu:
Argazkilaria: Josu Izarra
Apirilak 8 abril, larunbata / sábado
MIKEL URDANGARIN. Margolaria diskoaren aurkezpena
Campos Antzokia
20:00
Mikel Urdangarin + banda (Rafa Rueda, Koldo Uriarte, Angel Celada, Jon Cañaveras eta Nika Bitchiasvili)
(musika)
Margolaria (Elkar) lan berria Loraldian aurkeztuko du aurrenekoz.
Iban Zaldua (Donostia, 1966) ipuingile gisa da batez ere ezaguna, baina literaturari buruzko kritikak, iritziak eta gaiztakeriak botatzea ere gustatzen zaio, seriotan bezain brometan, eta horren erakusgarria da atera berri duen saiakera: (Euskal) literaturaren alde (eta kontra).
Nola definituko zenuke (euskal) literaturaren alde (eta kontra), zure azken liburua?
Modu ezberdinetan. Testu kritikoen eta jostagarrien nolabaiteko bildumatzat har daiteke. Edo manifestuen nolabaiteko manifestutzat. Edo literaturaren aldeko nolabaiteko aldarri apokaliptiko baina ez etsitzat. Edo literatura serio eta literatur agenteak ez horren serio hartzeko nolabaiteko ahalegintzat. Uste dut hitz gakoa hemen “nolabaiteko” dela, edonola ere. (Irakurri +)
Rafael Chirbes nobelagilea zen: ezin saihestuzkoa zuen. Are motzean aritzen zenean –Mimoun (1988), Los disparos del cazador (1994), París-Austerlitz postumoa (2016)– ez zitzaizkion ipuin luzeak ateratzen, nobelak baizik, hain dira bere laburtasunean dentso. Nobelagile klasikoa zen, gainera: XX. mendeko abangoardiek garatutako tresneriari muzin egiten ez bazion ere –Los viejos amigos (2003) bezalako lanetan argi dagoen bezala–, haren eredu nagusiak XIX. mendeko nobelagileak ziren, Flaubert eta, batez ere, Pérez Galdós, bizi izan zuten denborari disekzioa egitera bideratutako literatura baita hala batak nola besteak proposatzen digutena. (Irakurri +)
Iban Zaldua (Donostia, 1966) gaurko euskal idazle oparo eta estimatuenetako bat da, urteko liburu onenaren Euskadi Saria hiru aldiz irabazia (euskal literaturan, gaztelaniazko saiakeran eta haur literaturan). Inon ez, inoiz ez kaleratu du orain, bere ipuingintzaren beste maisulan bat.
Zure azken ipuin-liburuek (Biodiskografiak, Idazten ari dela idazten duen idazlea) bazuten halako batasun bat, gaiaren aldetik. Zer esango zenuke oraingo honetaz? Zertan da desberdina?
Zentzu batean ipuin bilduma “klasikoagoa” dela esango nuke: jatorri eta tankera ezberdinetako narrazioak elkartzen dituen ale bat. Ez dago ideia edo ildo nagusi bat, gai batzuk eta obsesio batzuk errepikatzen diren arren, ohikoa den bezala. Alde horretatik lotuago ikusten dut Gezurrak, gezurrak, gezurrak, La isla de los antropólogos edo Etorkizuna bezalako liburuekin; haien segida litzateke, neurri batean.
Tamainaz, baina, zure obra guztiko luzeena da, ezta?
Bai, hala da. Eta ipuin gehiago ziren proiektua lehenengo urratsak ematen hasi zenean, aurreneko entresakan: narrazio dezente utzi ditut bidean. Baina, hala eta guztiz ere, nahiko mardula geratu zait, hori ezin da ukatu…
Liburuak baditu hiru parte, eta eranskin bat. Komenta ditzagun banan-banan. Lehen partea eta hirugarrena geroko utzita, erdikoan (“Hemen, orain”) azken urteetako gure bilakaera politikoaren erretratu bat egin duzu, ezta?
Helburua hori da, nolabait, euskal gauzaren alderdi batzuen gorabehera zenbait islatzea, kronologikoki, 2006tik gaur egunera arte, hots, Etorkizuna liburuak utzi zuen unetik gutxi gorabehera. Nola-halako kronika hautsi bat. Ziurrenik hori da atalik arriskutsuena, ez gaiaren ikuspegitik, baizik eta liburuaren arkitekturaren aldetik, kronologiak agintzen duelako eta ez ipuinen artean sor daitezkeen loturak edo alternantziak: ez dago hainbeste pentsatuta irakurketaren ikuspuntutik, historiaren aldetik baizik. Hein batean, behintzat. Atal horrek, niri, hor erdian txertatuta, The Beach Boys-en edo The Who-ren mini-sinfoniak ekartzen dizkit gogora, haien diskoetan sartzen zituzten mugimendu ezberdinez osatutako suite modukoak, “A Quick One, While He’s Away” bezala adibidez. Aldeak alde, noski. (Irakurri +)
