Español
Gaueko azken expressoa (Alberdania, 2023) du izenburu Eneko Aizpurua (Lazkao, 1976) idazlearen laugarren eleberriak. Aurreko hirurak eleberri beltzak ziren; oso bestelakoa da azken lan hau, “Bidasoan gora” saiakera lan entzutetsuan ibiltzen zituen paisaiak fikziora ekartzen dituena. (Irakurri +)
Juan Kruz Igerabide (Argazkia: Jon Miranda)
Gogoeta pertsonal literarioak bildu ditu Juan Kruz Igerabidek (Aduna, 1956) Ura saltoka saiakeran. Naturaz eta kulturaz hausnartu du bizipen pertsonaletatik abiatuta eta gogoetak osatu ditu bizi osoan zehar bidaide izan dituen erreferentzia teoriko, literario eta filosofikoekin. (Irakurri +)
Desertuan behatxuloa argitaratu du Anjel Lertxundik Alberdaniaren eskutik. Hainbat gairi buruzko gogoetak bildu ditu, teselatan, eta orain arte erakutsi gabeko alderdiak agerrarazi. (Irakurri +)
Doneaneko alaba eleberria argitaratu du Juan Kruz Igerabidek, Alberdaniaren eskutik: minaren enpatia egiten ahalegindu da, literaturaren bidez.
Zein izan zen liburuaren abiapuntua?
Min zahar bat. Nire belaunaldiko min bat da, baina pertsonala ere bai. Hemen kontatzen dena ez da niri gertatutakoa, baina bai gertuan bizi izan dudana eta duguna. Nire belaunaldiko asko gerrako zauriaren korapiloak lotuta eduki gaitu, sastatuta.
Narratzailea literatur irakasle bat da, erretiroko adinetik gertu dagoena: zinikoa, zaputza, edo, berak dioenez, “astasugea”.
Bizitzaren eta literaturaren uztarketa bat egin nahi izan dut. Narratzailea zauri batetik dator –bere gorputzean darama gainera [herrena da]–, eta saiatu naiz, literaturaren bidez, pertsonaia nolabait interpretatzen, bai, baina batez ere enpatia-ariketa bat egiten harekin. Minarekiko enpatia bat.
Kontakizuna zero graduan hasten da, narratzailearenhaurtzaroan, zauriaren unean. Herri txiki batean bizi da, nazionalak iritsi dira: umiliatu eta elbarritu egingo dute, bai eta auzoak, Doneaneko Mikela eta Auxtin Ttiki, bizitza osorako txikitxiki eginda utzi ere. Mikelaren aurkako indarkeria kontatzeko, ordea, errealismoa ez baizik mitologia hautatu duzu.
Atera egin zitzaidan. Honetara iritsi nintzen: orain zer egin behar dut, nola bortxatu duten kontatu? Ez, narratzaile mutikoak irudikatu dezake nola izan den, eta gainera imajinatu duena baino okerragoa izan da: asko izan dira bortxatzaileak, ez bakarra. Horren izugarritasuna adierazteko, mitologia erabiltzea otu zitzaidan; mitologia, azken batean, giza izugarrikerien bilduma bat da. Modu errealistan kontatzen baduzu, irakurlea itotzen-itotzen zoaz, baina mitologiaren bidez atzerago jotzen duzu, gizakiaren jatorrira, gizakiak dakarren orbanera; arnasa zabaltzen duzu. Mitologiak distantzia bat ematen digu, arnasa ematen dio irakurleari, tragikotasuna arindu gabe; nolabait, auzo batean gertatuari indar unibertsal bat ematen dio. (Irakurri +)
Xabier Lete Aberriaren Poeta Kantaria liburuan Alex Gurrutxaga Muxikak (1988, Zarautz) miraz eta pasioz estalgabetu du sortzailearen emana. Luze eta zabal hitz egin dugu haren bizitzaz eta obraz.
Xabier Letek Iruñean eman zuen errezitaldiaren irudiarekin hasi duzu liburua. Hunkiduraz hasiko du irakurleak Xabier Lete Aberriaren Poeta Kantaria (Alberdaina 2020) liburuaren irakurketa?
Bai, irudia hunkigarria iruditzen zait, bai, eta esanguratsua. Letek poesia errezitaldi zenbait eman zituen bere azken urteetan, 2008 eta 2010 bitartean, eta izugarria izan zen haietan sortu zen giroa; sumatzen ziren jendearen hunkidura, zerbaiten parte izatea, esker on sentipena… Iruditzen zait errezitaldi haietan Lete euskaldunez agurtzen ari zela (oso gaixo zegoen), eta jendeak maitasuna adierazi ziola. Horrek guztiak erakusten du Letek bazituela itzala eta jendearen onespena. Horregatik nahi nuen hortik hasi: irudi horrek Leteren figuraren neurriaz hitz egiten digulako. (Irakurri +)
Anjel Lertxundi: Azken berrogei urteotan, euskara hurbildu da literatura unibertsalaren hizkuntzara”
Solferinoko itsuak nola, itzultzaileak hala, beste hizkuntza eta kultura batzuetara alde egin behar du, baina herrira Itzuliz usu begiak. Halaxe deitzen da Anjel Lertxundik Alberdaniaren eskutik argitaratu duen liburu berria, saio literario bat, non bildu baititu itzulpenari buruzko ehun eta hemeretzi tesela.
Itzulpengintzari buruzko hausnarketak bildu dituzu liburu honetan. Antola zitekeen, besteak beste, gaika, baina hiztegi eran antolatu duzu liburua, zergatik?
Aspalditik nekien liburuak zer antolamendu izango zuen. Milosz poetak bere autobiografia argitaratu zuen horrela: hartu zituen bere bizitzako pasarteak, pertsonaien izenak, Poloniako gertakariak eta haien inguruan jardun zen. Oso formula ona iruditu zitzaidan, bere biografiako ertz asko, puntu asko garatzen dituelako, noski, ez duzu bakoitzean sekulako sakontasuna egiten, baina muina ematen duzu, eta ondoren beste gauza batera zoaz. Itzulpengintzari buruz hainbeste gauza esan litezke, perspektiba ugari bat eskaintzearen aldeko formula bat hautatu nuen. (Irakurri +)
